چكيده

هدف از انجام اين تحقيق، فراهم ساختن زمينه هاي فكري و رويكرد هاي عملي ونشان دادن موانع و مشكلات تحقق ساماندهي بازار بوده است. روش اين تحقيق مبتني بر الگوي توصيفي- تحليلي بوده و در قالب مطالعه موردي صورت گرفته است. براي اين امر هم مطالعات كتابخانه اي، هم مطالعات ميداني گستردهاي مبناي آن قرار گرقته است.

  چهار چوب تحليلي اين تحقيق مبتني بر بينش سيستمي و رويكرد واگرايانه نسبت به بخش مركزي ، در مداخله در بازار و ساماندهي آن است.

                                                                                                      

1-1- سؤال تحقيق

با توجه به ويژگيهاي كالبدي – فضايي بافت قديم بخش مركزي شهر تويسركان چگونه مي توان  به توانمند سازي، بهبود و پويايي بازار در آن كمك كرد؟

1-2- بيان مسأله

بافت هاي قديمي، كماكان سكونتگاه شهروندان بوده و بخش هايي از شهر مي باشند كه فعال، زنده و پويا باقي مانده و هنوز بخشي از شهروندان در آن زندگي مي كنند. امنيت سر پناه در آن بايستي مورد توجه دستگاه هاي اجرايي و اداره كنندگان كشور باشد چرا كه تداوم سكونت در آنها تداوم حيات و زندگي در بافت بوده و مهمترين تضمين براي حفظ آنها قلمداد مي شود.    [1]

هسته مركزي شهر هاي تاريخي ايران، همان بخش هاي نخستين شهر ها بوده و مكان جغرافيايي بافت هاي قديمي در موارد بسياري مركزيت شهري را نيز واجد مي باشد. [2]

اين گونه مراكز شهري (بازار) در شهر هاي قديمي داراي عملكرد هاي اساسي در منطقه شهري بوده و تضمين ادامه عملكرد آنها، به معني نگه داري سامان عملكردي شهر مي باشد. [3]

تويسركان يكي از شهر هاي باستاني ايران است كه تحت تأثير اين عوامل آسيب هاي فراواني را متحمل شده است. وجود بافت ها و بناهاي تاريخي بخصوص در مركز آن از يك طرف آن را در زمره شهر هاي باستاني كشور قرار داده و از طرف دیگر با توجه به قدمت زياد اين بافت ها و بنا ها و مقاومت كم آنها آن را در رديف شهر هاي باآسیب پذيري بالا قرار داده است. بر همين اساس لزوم ساماندهي شهري، بويژه ساماندهي كالبدي- فضاي بخش مركزي شهر تويسركان كاملاً احساس مي شود، چرا كه بخش مركزي اين شهر به دليل وجود بافت قديمي ارزشمند و تاثير گذار در ابعاد گوناگون اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي به بخش حساس شهر تبديل شده است .

منظور رسيدن به بهترين و مؤثرترين طرح در بهبود وضع راسته بازار تويسركان مي باشد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

فصل اول

1- كليات تحقيق ……………………………………………………………………………………………………….. 1

چكيده …………………………………………………………………………………………… 1

1-1 سوال تحقيق …………………………………………………………………………………………………….. 1

1-2 بيان مسأله …………………………………………………………………………………………… 2

1-3 اهميت وضرورت تحقيق ……………………………………………………………………………………. 3

1-4 سابقه‌ي تحقيق …………………………………………………………………………………………………….. 3

1-5 اهداف تحقيق …………………………………………………………………………………… 4

1-6 فرضيه تحقيق ………………………………………………………………………………………… 4

1-7 روش تحقيق ……………………………………………………………………………………. 4

1-8 روش كسب داده‌ها ………………………………………………………………………….. 4

1-9 مباني نظري تحقيق ……………………………………………………………………….. 4

فصل دوم

2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………….. 6

2-1- تعاریف……………………………………………………………………………………… 6

2-2-ارزشها واهمیت بافت تاریخی…………………………………………………… 10

2-3- معرفی بازار……………………………………………………………………………… 12

2-4- مطالعات تاریخی در مورد بازار……………………………………………………… 14

2-4-1-پیدایش بازار………………………………………………………………………… 14

2-4-1-1-شناخت بازار……………………………………………………………… 14

2-4-1-2-پیدایش بازار در سکونت گاههای پیش از تاریخ………………… 14

2-4-1-3-ویژگی های کالبدی ومعماری بازارها…………………………….. 21

2-4-1-3-1- برخی از ویژگی های فضایی وکالبدی بازارها……………. 24

2-4-1-3-2-مصالح وفن بنا……………………………… 27

2-5-نقش اجتماعی بازارها…………………………… 29

2-6- چگونگی توزیع فضایی ووجه تسمیه………………. 32

2-6-1- ویژگی های فضایی وموقعیت شهری راسته ها وفضاهای گوناگون بازار……………………………. 32

2-6-2- جاذبه وکشش مراکز وراسته های تخصصی…… 33

2-6-3- همجواری فعالیت های سازگار………….. 33

2-6-4- امنیت ، نظارت وکنترل ……………. 34

2-6-5- عوامل موثر در تجمع بازرگانان…….. 35

2-7-معماری بازار ویژگیهای آن…………………. 37

2-7-1- سقف بازار وعلت وجودآن………. 39

2-8- بازارها در ایران ……………………. 42

2-9-فضاهای تشکیل دهنده بازارها در ایران……………… 43

2-10- انواع بازار……………………… 43

2-11-بازار هسته ی اصلی شهر…………………………………………………………………………………………………………. 44

2-12- مورفولوژی بازار……………………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-13- کارکرد بازار……………………………………………………………………………………………………………………………… 45

2-14- مسجد………………………………………………………………………………………………………………………………………. 47

2-15- توقفگاهها………………………………………………… 48

2-16- بررسی انبارها ………………………….

2-17- عملکرد عناصر کالبدی ………………………………….. 49

2-18- عناصر کالبدی ونیاز های شهروندان……………. 50

2-19-رابطه فیزیکی عناصر کالبدی با بازار………… 51

2-20- سیر تحول فیزیکی عناصر کالبدی …………… 52

2-20-1- دوره نوجوانی عناصر کالبدی…………………. 52

2-20-2- دوره بلوغ عناصر کالبدی……………………….. 53

2-20-3- دوره پیری عناصر کالبدی ………………………. 53

2-21- عوامل جغرافیایی وتوزیع زمان فعالیتهای تجاری………….. 54

2-21-1- توزیع زمانی فعالیتهای تجاری در طول شبانه روز ………………….. 54

2-21-2- توزیع زمانی فعالیتهای تجاری در طول سال……….. 55

2-22-ویژگی های عمده بخش مرکزی (بازار)شهرها………. 56

2-23- مفاهیم وتعاریف مراکز خرید……………………… 58

2-24- تاریخچه وسیر تکاملی خرید……………………. 58

2-25- جذابیت برای مراجعه کنندگان…………………….. 60

2-26- کیفیات بازار……………………………………………….. 63

فصل سوم

3- نمونه موردی جهان وایران…………….

3-1- سابقه ساماندهی بافتهای تاریخی در مراکز شهری دنیا…… 71

3-1-1-شهر موستار………………………………………… 73

3-1-2- ایالات متحده امریکا ……………………….. 73

3-1-3- لس آنجلس ……………………. 74

3-1-4- ایتالیا……………………………. 77

3-2-نتیجه گیری ……………………………. 79

3-3- سابقه ساماندهی درایران ……………………………… 80

3-3-1- نمونه مورد تبریز………………….. 80

فصل چهارم

4- بررسی وشناخت شهر …………………………….. 87

4-1- وجه تسمیه ………………………………… 87

4-2- شناخت تاریخچه ، علل پیدایش ، چگونگی توسعه شهر وروند رشد آن……… 88

4-3- تحولات شهر تویسرگان د رمعاصر…………. 91

4-4- خصوصیات جغرافیایی …………………………. 94

4-4-1- موقعیت ریاضی ……………………………… 94

4-4-2- موقعیت جغرافیایی………………… 94

4-4-3- تقسیمات سیاسی ………………. 95

4-4-4- توپوگرافی ………………… 95

4-4-5- شیب………………………………….. 95

4-4-6- عوامل محدودکننده توسعه شهر………………… 96

4-4-7- زمین شناسی…………………….. 97

4-4-8- خاک شناسی ……………………………… 97

4-4-9- زلزله …………………………. 99

4-4-10- مسائل هواشناسی …………………. 99

4-5-خصوصیات اجتماعی شهر ومحلات مختلف آن………………………………. 104

4-5-1- تعیین محدوده محله های مختلف در شهر وچگونگی روابط آنها با یکدیگر… 106

4-6- بافت وسازمان شهر………………… 108

4-7- ساختار شهر تاریخی توسرگان………. 110

4-8- عملکرد بازار وتحولات آن…………………… 111

4-9- شناخت عناصر وفضاهای مهم وبا ارزش تاثیر گذار…….. 115

4-9-1- بازار سرپوشیده ……………………….. 116

4-9-2- قیصریه……………………………… 123

4-9-3 –مسجد جامع………………………. 124

4-9-4- چنار مسجد باغوار ………………………. 126

4-9-5- مدرسه شیخ علی خانی ………………… 126

4-9-6- حمام خان……………. 127

4-9-7- خیابان شهیدباهنر……………………………. 127

4-9-8 میدان امام…………………………………………. 128

4-9-9- مراکز تجاری جدید………………….. 129

4-10- بررسی وویژگی های کالبدی بازار……………………… 130

4-11- بررسی ویژگیهای شبکه شهری پیرامون بازار……………………. 131

4-11-1- ویژگیهای شبکه اصلی ارتباطی بازار………………………….. 132

4-12- میزان عبور ومرور در بازار وجمعیت استفاده کننده………………………………………………………….. 136

4-13- بررسی روحیات اجتماعی مردم واقع در بافت قدیمی وپیرامون بازار……………………………… 137

4-13-1- محل ها وچگونگی برگزاری مراسم اجتماعی بازار……………………………………………………….. 139

4-13-1-1- تکایا ومساجد بافت تاریخی ………………………………………………………………………………………. 139

4-13-1-2- برگزاری مراسم ایام محرم………………………………………………………………………………………….. 139

4-13-1-3- برگزاری مراسم نماز جمعه………………………………………………………………………………………… 140

4-14- بررسی ویژگیهای اقتصادی بازار………………………………………………………………………………………….. 141

4-14-1- برآورد تعدادشاغلین در بازار…………………………………………………………………………………………… 141

4-14-2- بررسی میزان وانواع مشاغل ومغازه های موجود ومتروکه……………………………………………. 141

4-14-3- بررسی مشاغل واصناف قدیمی در بازار تویسرگان ……………………………………………………… 144

4-15- بررسی و شناخت عناصر ساختاری در بازار تویسرکان……………………………………………………… 144

4-15-1- کرسی چینی ………………………………………………………………………………………………………………….. 144

4-15-2- دیورهای باربر…………………………………………………………………………………………………………………… 145

4-15-3- ستون ها…………………………………………………………………………………………………………………………… 147

4-15-4- پوشش ها ……………………………………………………………………………………………………………………….. 148

4-15-5- تویزه ها…………………………………………………………………………………………………………………………….. 149

4-15-6- کف ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 150

4-15-7- نورگیرها……………………………………………………………………………………………………………………………. 151

4-16- ورودی ها ……………………………………………………………………………………………………………………………… 152

4-17- تاثیر اقلیم در ساخت بازار…………………………………………………………………………………………………… 158

4-17- تاثیر تابش آفتاب در حرارت داخلی بازار…………………………………………………………………………… 158

4-17-1- 1ه رسانش ………………………………………………………………………………………………………………………. 158

4-17-2- 2 ه تابش ………………………………………………………………………………………………………………………… 158

4-17-2- باد ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 159

4-17-3- برف و باران و رطوبت هوا……………………………………………………………………………………………….. 159

4-18- شناخت مصالح بکار رفته در بازار………………………………………………………………………………………… 160

4-18-1- گل …………………………………………………………………………………………………………………………………… 160

4-18-2- خشت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 160

4-18-3- کاهگل ……………………………………………………………………………………………………………………………… 161

4-18-4- گچ …………………………………………………………………………………………………………………………………… 161

4-18-5- گچ و خاک……………………………………………………………………………………………………………………….. 161

4-18-6- آجر……………………………………………………………………………………………………………………………………. 162

4-19 -کاربرد مصالح در عناصر ساختاری بازار………………………………………………………………………………. 162

4-19-1- پی ها………………………………………………………………………………………………………………………………… 162

4-19-2- ستونها……………………………………………………………………………………………………………………………….. 162

4-19-3- پوشش های سقف……………………………………………………………………………………………………………. 163

5-19-4- پوشش لنگه پوش با بام سطح……………………………………………………………………………………….. 163

4-19-5- دیوارها………………………………………………………………………………………………………………………………. 163

4-19-6- جرزها ………………………………………………………………………………………………………………………………. 164

4-19-7- دیوارهای جدا کننده ……………………………………………………………………………………………………… 164

4-19-8- بام ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 164

4-20- آسیب شناسی بازار تویسرکان……………………………………………………………………………………………… 166

4-20-1- بررسی آسیب های فرهنگی ،اجتماعی و جمعیتی در بافت تاریخی و تاثیر آن بر بازار 167

4-21- بررسی آسیب شناسی کالبدی بازار تویسرکان…………………………………………………………………… 168

4-21-1 تاثیر عوامل جوی و اقلیمی بر شالوده کلی بنا………………………………………………………………… 170

4-21-1-1- تاثیر بارش بر شالوده کلی بنا…………………………………………………………………………………….. 170

4-21-1-2- تاثیر باد بر شالوده کلی بنا…………………………………………………………………………………………. 171

4-21-1-3- تاثیر خورشید و نوسانات دما بر شالوده کلی بنا……………………………………………………….. 173

4-21-1-4- تاثیر زلزله بر شالوده کلی بنا……………………………………………………………………………………… 173

4-21-1-5- تاثیر عوامل زیستی یا بیولوژیک بر شالوده کلی بنا………………………………………………….. 174

4-21-1-6- تاثیر عوامل زمان بر شالوده کلی بنا…………………………………………………………………………… 174

4-21-1-7- تاثیر عوامل انسانی بر شالوده کلی بنا……………………………………………………………………….. 174

4-22- تاثیر عوامل فرسایش بخش بر عناصر اصلی (سقف ،کف،دیوارهای داخلی و خارجی )…. 175

4-22-1- ناحیه محاور پی ها …………………………………………………………………………………………………………. 176

4-22-2- نقاطی از بنا که در شیب قرار دارند(پوشش ها)……………………………………………………………. 176

4-22-3- منافذ و ترک ها ………………………………………………………………………………………………………………. 176

4-22-4- نقاطی که در نبش ها قرار دارند…………………………………………………………………………………….. 176

4-22-5- سطح خارجی بازار…………………………………………………………………………………………………………… 176

4-23- تاثیر عوامل مخرب و فرسایش بخش بر مصالح مورد استفاده در بازار تویسرکان……………. 177

4-24- هوازدگی مصالح……………………………………………………………………………………………………………………. 177

4-24-1- هوازدگی شیمیایی………………………………………………………………………………………………………….. 178

4-24-2- هوازدگی فیزیکی ……………………………………………………………………………………………………………. 178

4-24-3- هوازدگی زیست شناختی ……………………………………………………………………………………………… 179

4-25- فرسایش آجرها و ملات ها ………………………………………………………………………………………………… 179

فصل پنجم

5- طرح و پیشنهاد …………………………………………………………………………………………………………………………… 195

5-1- پیشنهاداتی برای برنامه ریزی شهری در بافت قدیم بازار……………………………………………………. 195

5-2- توصیه هایی در زمنینه های اجرایی طرح ساماندهی ،مشارکت بازاریان و ادامه مشاغل
سنتی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 202

5-2-1 چگونگی مراحل مشارکت بازاریان در اجرای طرح ساماندهی …………………………………………. 203

5-2-2- زمینه مشارکت مردم و کسبه در طرح های ساماندهی ………………………………………………… 205

5-2-3- محورهای مشارکت ……………………………………………………………………………………………………………. 206

5-2-4- روش های مشارکت در بازار………………………………………………………………………………………………. 207

5-3- میزان مداخله …………………………………………………………………………………………………………………………. 208

5-3-1- پیشگیری از فرسایش ……………………………………………………………………………………………………….. 209

5-3-2- حفاظت ………………………………………………………………………………………………………………………………. 209

5-3-3 -استحکام بخشی ………………………………………………………………………………………………………………… 209

5-3-4- ساماندهی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 210

5-3-5- احیاء……………………………………………………………………………………………………………………………………. 210

5-3-6-بازآفرینی………………………………………………………………………………………………………………………………. 210

5-3-7- بازسازی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 211

5-4- مبانی طراحی ساماندهی بازار تویسرکان ……………………………………………………………………………… 211

5-5- طرح ساماندهی بازار……………………………………………………………………………………………………………….. 212

5-6- نحوه در مان در بازار تویسرکان………………………………………………………………………………………………. 217

فهرست جداول

جدول                                                                                                                          صفحه

جدول 4-1- پارامترهای مربوط به آب و هوای شهر تویسرکان در یک دوره 10 ساله ……………… 102

جدول 4-2- درجه حرارت و میزان بارندگی در شهر تویسرکان طی ماه های مختلف ……………… 103

جدول 4-3- مشخصات مقاطع خیابان ها و حول بازار تویسرکان…………………………………………………. 113

جدول 4-4- کیفیت ابنیه در بلوک های اطراف بازار…………………………………………………………………….. 114

جدول 4-5 تعداد طبقات در بلوکهای اطراف بازار………………………………………………………………………….. 114

جدول 4-6- ویژگی های مشاغل رایج در بازار تویسرکان……………………………………………………………… 143

فهرست تصاوير

تصوير                                                                                                                          صفحه

3-1 – نحوه ساماندهي و بازسازي در راسته بازار تبريز ………………………………………………………………….. 84

3-2- حجره‌ها پس از بازسازي ………………………………………………………………………………………………………….. 85

3-3-نحوه ساماندهي و بازسازي در راسته بازار تبريز ……………………………………………………………………… 85

3-4- نحوه ساماندهي و بازسازي در سراها – بازار تبريز …………………………………………………………………. 85

1-تصویر راسته شمالی ……………………………………………………………………………………………………………………. 118

2- تصویر سقف گالوانیزه …………………………………………………………………………………………………………………. 118

3- تصویر راسته جنوبی …………………………………………………………………………………………………………………… 119

4- تصویر راسته شرقی ……………………………………………………………………………………………………………………. 120

5-تصویر راسته غربی ………………………………………………………………………………………………………………………. 121

6- تصویر راسته مستوفی ………………………………………………………………………………………………………………… 122

7- تصویر قیصریه …………………………………………………………………………………………………………………………….. 123

8- تصویر مسجد جامع تویسرکان……………………………………………………………………………………………………. 124

9- تصویر ورودی مسجد جامع از راسته بازار………………………………………………………………………………….. 125

10- تصویر خیابان شهید باهنر………………………………………………………………………………………………………… 128

11- تصویر میدان امام………………………………………………………………………………………………………………………. 129

12- تصویر خیابان حافظ غربی ………………………………………………………………………………………………………. 133

13- تصویر خیابان شهدا…………………………………………………………………………………………………………………… 134

14- تصویر خیابان شهید باهنر………………………………………………………………………………………………………… 135

15- دیوارهای باربر……………………………………………………………………………………………………………………………. 146

16- تصویر ستون ها ………………………………………………………………………………………………………………………… 147

17- تصویر پوشش ها ……………………………………………………………………………………………………………………… 149

18- تصویر کف ………………………………………………………………………………………………………………………………… 150

19- تصویر نورگیرها………………………………………………………………………………………………………………………….. 151

20- ورودی شمالی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 152

21- ورودی جنوبی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 153

22- ورودی شرقی …………………………………………………………………………………………………………………………… 154

23- ورودی غربی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 155

24- ورودی جنوب غربی …………………………………………………………………………………………………………………. 156

25- تصویر مستوفی ………………………………………………………………………………………………………………………… 157

26- جنس بام……………………………………………………………………………………………………………………………………. 165

27- جنس بام ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165

تصاوير آب شناسي

28- كف سازي ………………………………………………………………………………………………………………………………… 180

29- جدول كاري ……………………………………………………………………………………………………………………………… 181

30- سقف راسته شمال ………………………………………………………………………………………………………………….. 182

31- دفع آب …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 183

32- روكش ديوار ……………………………………………………………………………………………………………………………… 184

33- كشيدن ملات …………………………………………………………………………………………………………………………… 185

34- نورگير ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 186

35- مشكلات وجود كارگران ………………………………………………………………………………………………………….. 187

36- كنده كاري جلوي ورودي‌ها …………………………………………………………………………………………………….. 188

37- سردر نامناسب …………………………………………………………………………………………………………………………. 189

38- عدم وجود پاركينگ ………………………………………………………………………………………………………………… 190

39- عدم وجود سردر مناسب ………………………………………………………………………………………………………… 191

40- امتداد صف ايستگاه تاكسي ……………………………………………………………………………………………………. 192

41- دست فروشان …………………………………………………………………………………………………………………………… 193

فهرست نقشه‌ها

1-    موقعيت بازار

2-    كاربري‌هاي اطراف بازار

3-    بلوك‌هاي اطراف

4-    قدمت ابنيه

5-    تراكم

6-     معابر مرتبط با بازار

7-    جزئيات

8-    جمعيت توسعه‌ي شهر

9-    قيمت سرقفلي

10- جهت باد

11- جنس بازشو

12- تصوير ورودي‌ها

13- شيب‌بندي

14- موقعيت پاركينگ

15- عناصر تأثير گذار

16- آسيب شناسي

17- كف سازي

18- ساماندهي بدنه راسته‌ها

19- جانمايي

منابع و ماخذ

-1حبيبي، محسن، مرمت شهري، 1375، انتشارات دانشگاه تهران.

-2كاظميان، غلام رضا، سال 1384، مركز شهر، ماهنامه شهرداري ها شماره 34.

 -3بذرگر، محمد رضا، بهار 1384، مركز شهر و تعيين محدوده آن، فصلنامه جستاره هاي شهر سازي، سال چهارم شماره 12.

 -4مزيني، منوچهر، 1382، طرح ريزي شهري و تبيين چند مفهوم تازه، مجموعه مقالات طرح ريزي كالبد، چاپ اول، مركز مطالعات و تحقيقات شهر سازي ايران. 

-5مهدي زاده، جواد، 1379، نظري اجمالي به ساماندهي مركز شهر تهران، فصل نامه هفت شهر  شماره 3.

 -6اطهاري، كمال، 1376، مقدمه ای بر رابطه جامعه و فضا، مجله معماري و شهر سازي شماره 1.

-7بحريني، سيد حسين،1377،  فرآيند طراحي شهري، انتشارات دانشگاه تهران.

دانلود فایل

 

:: موضوعات مرتبط: تحقیقات , ,
:: برچسب‌ها: بازار تویسركان , ساماندهی , ساماندهی بازار ,
:: بازدید از این مطلب : 62

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0